Đến với miền Tây sông nước, bạn có thể
cảm nhận sâu sắc văn hóa Nam Bộ qua ẩm thực. Cần Thơ, tỉnh trung tâm của
Đồng Bằng Sông Cửu Long, cho đến nay vẫn tồn tại nhiều món ngon hấp
dẫn, là đặc sản không thể bỏ qua khi du khách tới nơi đây.
1. Bánh tét lá cẩm
Ở
Cần Thơ, bánh tét ngon nhất thuộc về gia tộc họ Huỳnh ở Bình Thuỷ. Con
cháu họ Huỳnh đã làm cho đòn bánh tét độc đáo hơn bằng cách nấu lá cẩm
lấy nước xào nếp dẻo với nước cốt dừa và dùng thịt, trứng vịt muối làm
nhân.
Muốn bánh ngon phải lựa nếp thật tốt, không lẫn gạo tẻ mới
làm cho đòn bánh dẻo, ngâm với lá cẩm để có màu tím tự nhiên. Lá cẩm
phải tươi, lá úa sẽ làm cho nước lá cẩm xuống màu. Thịt làm nhân phải là
thịt tươi, ướp cho thịt tẩm thấm. Sau đó, cho nếp xào với nước cốt dừa
trước khi gói. Bánh nấu từ 4 đến 5 tiếng là chín. Cắt bánh, vành ngoài
ánh lên một màu tím mượt mà của nếp, bên trong là thịt, lòng đỏ trứng
vịt muối, mỡ và đỗ tỏa mùi thơm.
Cắn một miếng bánh tét màu tím,
nếp dẻo và cái vị ngọt của thịt, của hương thơm trứng muối như đọng
trong đầu lưỡi. Nó khác với những đòn bánh tét đậu trắng, đậu đen nhân
mỡ hành, nhân chuối theo kiểu truyền thống của người Việt.
Bánh
tét từ lò Chín Cẩm, Tư Đẹp khá nổi tiếng, ngày thường bán ở chợ Xuân
Khánh, An Thới, Mít Nài... nhiều du khách thập phương biết tiếng đều tới
tận điểm bán hàng mua về làm quà.
2. Nem nướng Cái Răng
Nem
nướng thì vùng đất nào cũng có, nhưng mỗi nơi lại mang một hương vị,
sắc thái riêng gắn với con người và thổ nhưỡng nơi đó. Bên bờ kinh Cái
Răng từ hơn nửa thế kỷ trước đã nổi lên một đặc sản nem do chính tay
người phụ nữ mà dân trong vùng gọi là Tư Khem sáng tạo nên. Nem Cái Răng
không chỉ nổi danh trong thời gian đó mà lưu lại cho đến hôm nay, cho
biết bao người khi đến vùng đất này phải tìm mà thưởng thức cho thỏa
lòng.
Nem nướng Cái Răng ngon nhất vẫn là làm từ thịt lợn tươi,
quết dẻo rồi vo tròn nướng trên than hồng. Từng viên nem tròn trĩnh, xâu
bởi thanh tre chuốt nhỏ, mướt rượt mỡ, vàng rượm do được nướng khéo.
Tuốt nhẹ một cái, những viên nem đã nằm gọn trong đĩa, bên cạnh rê bánh
hỏi trắng tinh, nhất là bánh hỏi Phong Điền thì không còn gì bằng.
Cũng
như một vài món ăn khác, người phương Nam ưa dùng rau thơm gói bánh
tráng. Món nem nướng Cái Răng lại càng cần rau thơm, chuối chát, dưa
leo, dứa, khế... mà phải là loại khế chua thì mới thấm vị. Cầm một nửa
chiếc bánh tráng nem mỏng tang, gắp ít rau đặt thêm khoanh chuối chát,
dứa, khế rồi để viên nem lên, cuốn lại, chấm vào chén tương xay đặc sệt.
Tương xay vừa mịn, vừa ngọt thơm, rắc thêm nhúm đậu phộng và chút ớt đỏ
mới nhìn đã thích mắt. Ngoài món nước chấm bằng tương xay, thực khách
có thể chấm cùng nước mắm chanh tỏi ớt pha thật khéo thì ai một lần
thưởng thức sẽ không thể nào quên.
Ngày nay đến Cái Răng mặc dù
người tạo nên món ăn để đời này không còn nhưng con cháu bà vẫn giữ lấy
nghề. Hương vị không còn như xưa nhưng đây vẫn là một món ăn du khách
nên thưởng thức mỗi lần có dịp ngang qua.
3. Chuối nếp nướng
Ở
đâu thì người bán cũng nướng khoai, nướng chuối, nướng ngô theo cùng
một kiểu, còn chuối nếp nướng lại khác. Sài Gòn thì trái chuối nếp thon
dài, Mỹ Tho thì trái to bự ăn một quả là căng bụng, còn ở Cần Thơ, trái
chuối nướng be bé, xinh xinh, không thon dài mà cũng không mập. Chuối
nếp nướng ngon là những trái có màu nâu giòn của lớp nếp ngoài, màu
trắng mềm của lớp nếp trong, màu vàng vừa chín tới của trái chuối không
hề nhũn.
Trời mưa, cầm trái chuối nướng nóng vùi trong tấm lá
chuối tươi vừa mua ở gánh hàng rong, vừa xuýt xoa thổi vừa cắn ngập hàm
răng vào, vừa la ngon quá, là cũng đủ làm nên những phút giây hạnh phúc.
Không sơn hào hải vị, chỉ là thú ăn chơi, nhưng ăn một lần là ghiền
luôn món chuối nướng thơm thảo mùi ruộng đồng dân dã.
4. Ốc nước tiêu
Ốc
được luộc sơ cho rồi bỏ lên lửa than nướng, vừa nướng vừa bỏ nước mắm
đã làm sẵn gia vị như tiêu, tỏi, bột ngọt… khi thấy nước bên trong con
ốc sôi lên, hơi cạn xuống thì cho vào đĩa lót rau răm thơm phức. Ốc
nướng như vậy rất vừa ăn, hơi cay, vừa ngọt mặn, vừa giòn, ăn thịt rồi
mà húp nước ốc cũng rất tuyệt. Hoặc ốc được nướng tươi sống trong lúc
nướng cho nước mắm, lại có vị chua cay gia vị vào, nướng cho đến khi hơi
khét vỏ thì mùi thơm của nó càng hấp dẫn hơn, khi ăn rất giòn.
5. Bánh cống
Bánh
cống là thứ bánh dân dã, đã rẻ lại ngon, ai đã ăn một lần không dễ
quên. Người Cần Thơ xem bánh cống là thứ quà vặt nên chỉ để ăn vào buổi
chiều hay tối, từ khoảng 16, 17h trở đi.
Cái cống để đổ bánh là
một vật dụng nhỏ và sâu lòng, hình dáng tựa như cái phin cà phê, lại có
tay cầm dài như cái muôi múc canh. Thời xa xưa, nó được đẽo gọt từ thân
cây tre, sau này người ta làm cống bằng nhôm để bánh to hơn, sử dụng lâu
hỏng hơn.
Nguyên liệu chính để làm bánh là bột, đậu xanh và tôm.
Bột pha chế qua nhiều công đoạn. Ba phần gạo, một phần nếp, ngâm một đêm
rồi xay mịn. Sau khi lọc bột gạo nếp trong một túi vải cho ráo nước,
người ta lại pha vào bột gạo nếp này một phần ba bột mì loại ngon, thêm
nước, hành lá cắt nhỏ và gia vị. Hỗn hợp bột này không được lỏng như bột
đổ bánh xèo. Có người còn cho thêm vào bột vài quả trứng gà cho thêm
phần thơm ngon.
Đậu xanh đãi vỏ cho sạch, nấu chín mà không nát.
Thịt heo băm nhuyễn, xào chín, trộn chung với đậu xanh. Sau cùng cho vào
chút muối, chút bột nêm. Tôm tươi rửa sạch, để ráo, cắt bớt chân và
râu. Tôm không nên bỏ vỏ vì lột vỏ đi chiên lên mất giòn.
Sau đó
chuẩn bị chảo loại sâu lòng. Dầu ăn cho vào chảo phải đủ ngập một cái
cống. Chờ cho dầu sôi, người ta cho ít bột vào cống, sau đó cho vào một
muỗng đậu xanh và thịt làm nhân bánh. Đổ thêm trên nhân bánh một lớp
bột. Sau cùng để lên đó một vài con tôm. Nhúng cống ngập trong dầu đang
sôi riu riu trong chảo. Lửa nhỏ bánh mới giòn đều từ ngoài vào trong.
Chờ bánh chín vàng rồi mới nhấc cống ra, khéo léo đổ bánh ra đĩa.
Bánh
cống ăn với nước mắm chua ngọt và các loại rau diếp cá, đọt xoài, cải
đắng, xà lách, húng quế… Chỉ nhìn đĩa bánh vàng ươm và rổ rau tươi xanh
là đã muốn thưởng thức. Mùi đậu xanh, mùi thịt, mùi tôm chiên trộn lẫn
vào nhau thơm nức mũi, bát nước mắm lấm tấm hạt ớt, tép chanh, trong veo
mấy cọng dưa chua đu đủ. Đúng là một món ăn phong phú về cả mùi vị và
màu sắc.
6. Bánh tầm bì
Hương
vị bánh tầm bì ở Cần Thơ rất đặc biệt: bánh được hấp trong cái xững
trên bếp than, nên luôn nóng hổi. Những sợi bì óng ánh tươm mỡ, thơm
ngon. Còn nước mắm thì vàng sóng sánh, trong vắt. Cái vị béo của nước
cốt dừa luôn hoà quyện vào những sợi bánh tầm trắng phau đi cùng rau,
giá, dưa chua Còn nếu thêm chút xíu mỡ hành nữa thì quá lại tuyệt vời.
Một món ăn sáng vừa rẻ tiền, lại vừa giản dị. Cho dù đi nơi đâu, hay là
người Cần Thơ xa quê hương sẽ luôn nhớ về hương vị ấy.
7. Bánh hỏi - heo quay Phong Điền
Đến
vùng đất Cần Thơ, nếu có dịp ghé thăm Phong Điền với những vườn trái
cây trĩu quả, tham gia tour dã ngoại một ngày tập làm nông dân với các
họat động như hái rau vườn, bơi thuyền và giăng lưới bắt cá khách phương
xa đừng quên ghé Nhà vườn Minh Cảnh, thưởng thức bánh hỏi – heo quay
ngon tuyệt do chính nhà vườn làm ra.
Bánh hỏi là món ăn được làm
từ bột gạo, được ăn kèm với thịt heo quay, rau thơm và chấm nước mắm,
nước tương chua cay ngọt. Người miền Nam ăn bánh hỏi có tẩm mỡ hành.
Người dân miền Trung ăn bánh hỏi thoa dầu lạc hoặc dầu dừa, trộn với lá
hẹ xắt nhỏ. Những cuốn bánh hỏi trăng tinh, nhỏ xíu,ăn kèm rau sống, heo
quay nóng hổi, chấm nước mắm chua ngọt ăn thiệt dễ ghiền.
8. Bánh xèo
Ở
miền Tây, người ta không gọi là “làm” bánh xèo mà là “đổ” bánh xèo. Khi
đổ, người ta múc một chén bột đổ vào một chảo gang nóng bừng, nghe
“xèo” một tiếng, cái tên bánh "xèo" cũng có lẽ khởi nguồn từ âm thanh
vui tai ấy.
Loại bột để làm bánh xèo là bột gạo pha nước cốt dừa,
nghệ củ cho có màu vàng tươi và một ít hành lá thái mỏng tạo màu xanh
non nổi bật trên chiếc bánh vàng rộm sau khi đổ.
Khi lớp vỏ bánh
gần chín, người ta mới tiếp tục cho nhân bánh vào. Nhân bánh thông
thường gồm có: tôm, thịt, giá sống, củ sắn sống, nhưng cũng có những
quán muốn tạo hương vị đặc biệt, lạ miệng lại cho thêm củ hủ dừa và thịt
vịt xiêm sắt sợi nhỏ.
Cái hồn để làm nên mùi vị bánh xèo đặc
trưng, không lẫn vào đâu được là ở phần nước chấm. Nước chấm phải được
pha chế đúng kỹ thuật mới làm tôn hương vị của món ăn nóng sốt này.
Chính vì vậy, mỗi người lại có một bí quyết làm nước chấm riêng.
Bánh
xèo ăn kèm với nhiều loại rau như: cải xanh, xà lách, cùng các loại rau
thơm. Cũng như bánh cống, ăn bánh xèo đúng điệu phải dùng tay chứ không
dùng đũa.
9. Lẩu bần Phù Sa
Sự
hấp dẫn của lẩu bần không chỉ nằm ở cái tên “trái bần” đồng quê dân dã
mà chính là hương vị rất đặc trưng của món ăn. Vị chua của lẩu bần rất
thanh và dịu. Tinh tế một chút khi thưởng thức lẩu bần, người ăn còn cảm
nhận ra mùi thơm dịu nhẹ của hương bần, gợi thương, gợi nhớ về “hương
đồng gió nội”.
Nồi lẩu ngon, phải dùng bần chín bởi bần sống sẽ
làm cho nồi lẩu có vị chát. Cũng có thể biến tấu các loại thực phẩm
chính để nấu lẩu bần. Tùy theo mùa, đó có thể là các loại cá da trơn như
cá tra, cá ba sa, cá ngát hoặc cá điêu hồng... sang hơn khách có thể
thưởng thức món lẩu bần nấu ba ba, cua đinh.
Vào mùa nước nổi, rau
ăn kèm với lẩu bần ngoài bông so đũa, bắp chuối hột, cọng bông súng và
một số loại rau canh chua thông thường khác, khách còn được thưởng thức
bông điên điển - một loại bông dân dã nên rất “hợp tình hợp cảnh”.
Đăc
biệt là khách đến khu du lịch Phù Sa có thể gọi món lẩu bần vào bất cứ
mùa nào dù đó là mùa không có bần chín bởi nhà bếp ở đây đã có cách
chiết xuất nước cốt trái bần để phục vụ du khách quanh năm.